84
“Hiçbir sözü söylemez, mutlaka yanında gözetleyici ve hazır bulu-
nan güçlü kuvvet sahibi mevcuttur.”
30
95. İnsan olgun bir varlıktır. Varlıkların içerisinde akıllı bir tür, üstün
bir yaratık ve şerefli bir mahluktur. Öyleyse davranışları makamına yakışır,
üstün ahlak ve salih amele uygun olmalıdır.
96. O zaman insan cesaret ve atılganlığında aslan, dikkat ve gözeti-
minde kedi, işin maharetinde bal arısı, ciddiyette karınca, ehline yönelik
gayretinde maymun, tahammülünde (dayanıklılığında) deve, bereketinde
toprak, cömertliğinde bulut, kapsadığı varlıklarda deniz, dinden dolayı ka-
tılıkta taş, akışa yönelik tevazuunda su, koku, görüntü, yumuşaklık, nezafet
ve güzelliğinde gül, doğrulukda Sıddîk-ı Ekber (r.a.), adaletde Ömer (r.a.),
utanma duygusunda Osman-ı Zinnureyn (r.a.), ilminde Aliyy-i Murteza
(r.a.) gibi olmalıdır. Öyle ki her şeyden ibret alarak faziletleri kesbeder
hale gelebilsin. Ta ki içinde yaşadığı topluma belki bütün insanlığa ilerle-
me ve yükseliş numunesi olabilsin. Ancak böylelikle dünyada eserleriyle
yaşayacak, ahirette mutluluğa, saadete ve başarıya ermeye şayeste namzet
olacaktır.
Ey insan, dünyadan - ki kazanç ve nimetlerin yurdudur- eli boş olarak
ayrılırsan ve ahiretin mutluluğundan hazzını almazsan; taş olarak yaratıl-
saydın, belki hiç yaratılmasaydın, senin için daha iyi değil miydi? Sen ki
bu yeteneklerin ve imkanların sahibisin. Dünya ve ahiretini mamur etmez-
sen ne olabilirsin! Yüce Allahın sana bağışladığı nimetleri yerli yerinde ve
rızasına uygun kullanmazsan, yarın kötülüğünün kokusu, mutsuzluğunun
ünü yayılırsa suçlu kim olabilir?
97. Bilmelisin ki güzel ahlak bazen fıtrî ve doğaldır. Öyle ki sahibinden
ayrılması mümkün değildir. Denilmiş ki:
“Ahlak bedende bir özelliktir.
Ancak kefenle değişebilir.”
Ve denilmiştir:
“Dağlar yerinden oynar” sözü
doğrudur, “ahlak değişir” sözü doğru değildir
. Bu tür ahlak en büyük bir
bağıştır. Yüce Allah tarafından peygamberler gibi, evliya gibi has kullara
verilmektedir. Bu tür ahlak insan çabasının mahsulü olamaz. Çünkü kaza-
nılması beşeri gücün dışındadır.
Güzel ahlakın bir türü de insan çabasıyla, ilimlerin tahsiliyle büyüklerin
30. Kâf suresi, ayet 18
KÜLLİYAT-I SUĞRA