Basic HTML Version
26
Eşari’ye göre said (mutlu), ezeldeki olan said’tir. Şaki (mutsuz), ise
ezeldeki olan şaki’dir. Şaki, said olamaz. Said de, şaki olamaz. Peygamber
Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurur;
“Rabbim, kullarını yaratmasından ve
işlerinden fariğ (boşanır) hale geldi. Bir fırka cennettedir, bir fırka ce-
hennemdedir”
ve buyurur;
“Durmadan kul iyi amellerde bulunur hatta
kul ile cennetin arasında ancak bir karış mesafe kalır ezeli kalemden
dolayı çark yaparak, kötülük yapmaya başlar; cehennemlik olur. Kul
çirkin amellerde bulunur; hatta ki, kul ile cehennem arasında bir ka-
rış mesafe kalır. Ezeli kalemden dolayı çark yaparak iyilik yapmaya
başlar, cennetlik olur.”
16
Yüce Allah’ın ilmindeki olan; ezeli ma‘lumattır. Hiç değişmeyi kabul
etmez. Ama Levh-i Mahfuz’da yazılan said ile şaki değişebilir. Yüce Allah
şöyle buyurur:
39
ِ
باَ
ت ِ
ك ْ
لا ُّ
م ُ
ا �
ُ
ه َ
دْ
ن ِ
ع َ
و
ج
ُ
ت ِ
ب ْ
ثـ ُ
ي َ
و ُ
ء �
ا َ
ش َ
ي ا َ
م ُ
ه ّٰ
للا او ُ
ح ْ
م َ
ي
“Allah dilediğini siler ve sabit kılar. “Kitap anası”
(yani ezeli bilgi)
ancak Allah’ın yanındadır.”
17
İlim 3 çeşittir:
•
Kesbi: Çalışarak kazanılır.
•
Vehbi: Ancak Yüce Allah tarafından verilen ilimdir. Kesbin rolü onda
yoktur. Enbiya ve evliyanın bir kısım ilmi gibi.
•
Ledünni: Cenab-ı Allah’ın ilmidir. Zira Yüce Allah’ın ilmi zatidir.
➢
Cebriyeler derler ki; insan yaptığı her şeyde mecbur ve zorunludur.
Elinde ihtiyar ve istek yoktur. Hatta derler: İnsan kader karşısında rüzgar
önündeki asılan tüy gibidir. Rüzgar estiği istikamette tüyü götürebilir.
➢
Alimler derler; bu görüş batıldır. Çünkü o zaman Yüce Allah’ın emir-
lerinin ve nehiylerinin anlamı kalmaz. İkinci olarak insanın işlerine müte-
rettip olan sevap ve azabın veyahut mükafat ve cezanın anlamı nedir?
➢
Kaderiyye derler ki; insanoğlu yaptıklarında tamamen serbesttir. Hiç-
bir şey kaza kadere bağlı değildir. Hatta derler ki; ancak kaderi çizen insan-
dır. Alimlerimiz bu görüşün de batıl olduğunu söylerler. Zira Yüce Allah’ın
atalete mensup olduğunu gerektirir; nasıl ki her şeyi yaratmış hiçbir şeye
karışmaz, sevk ve idare insanın elindedir.
16 Müslim, hadis no 6816
17 Ra‘d suresi, ayet 39
KÜLLİYAT-I SUĞRA